Nexit: De grootste potentiële blunder uit de Nederlandse geschiedenis
Eurosceptici zijn anno 2022 niet aan te slepen in Nederland. De angst voor een federaal Europa, de lange hand van Brussel, het zuiden dat ons geld zou aftroggelen en de stroom aan arbeidsmigranten die ons werk uit handen zou nemen; het is voer voor het electoraat van onder andere Geert Wilders en Thierry Baudet. De onjuiste verhalen en foutieve aannames, soms tegen het complotdenken aan, verkopen als warme broodjes over de toonbank. De uitdagingen voor Europa en het nut van een verenigd Europa zijn zeker redenen om die geluiden de mond te snoeren. De noodzaak voor een politiek daadkrachtige en met één mond sprekende Europese Unie (EU) is nog nooit zo groot geweest.
De bevolking van Nederland staat daar volledig achter, toch? Echter, peilingen in augustus 2022 van onder andere marktonderzoekbureau Ipsos en nieuwssites EenVandaag en Politicio wijzen uit dat rechtse-conservatieve partijen ongeveer dertig zetels bezet houden (zo’n driemiljoen potentiële kiezers). Veel van deze partijen zijn eurosceptisch. Sommige van deze partijen pleiten zelfs voor een Nexit: Nederland verlaat de EU. Nederland zou beter af zijn zonder de ‘bemoeienis van de elite uit Brussel’. Is zo’n dramatische stap echt zo gunstig voor Nederland? Lang verhaal kort; absoluut niet.
Is deze trend in meerdere Europese landen zichtbaar? Ja en nee. Ja, overal op ons continent is de trend naar rechts te merken. Le Pen in Frankrijk, Georgia Meloni in Italië en de Zweden-Democraten laten zien dat rechts in opmars is. Vroeger zou dit funest zijn geweest voor de koers van de landen in de EU, maar is daar nog steeds sprake van? In dit geval nee. Tegenwoordig zijn de idealen van die rechtse partijen verschoven. Niet langer spreken de Italianen van vertrek uit de EU of de Zweden van een Swexit. Door de oorlog in Oekraïne gecombineerd met de coronapandemie, de onzekere toekomst van de relatie van Europa met de Verenigde Staten en de toenemende dreiging van China, omarmen deze partijen de EU. Door alle crises die dit continent bedreigen is Europese deelname niet meer ter discussie; meer de onvrede over hoe de EU functioneert. De eurosceptici verkiezen deelname veelal boven een exit. Dit alles heeft, naast de genoemde crises, ook een andere reden. Blijkbaar heeft Brexit niet zulke goede vruchten afgeworpen.
De Brexit is misschien wel de grootste blunder uit de Engelse geschiedenis geweest. Het Verenigd Koninkrijk trad ten tijde van de coronacrisis uit de EU. Los van de politieke conflicten die het land overhield na de Brexit, is de uittreding funest voor de economie. Lastig is te meten in hoeverre de Brexit de economie aangetast heeft, voornamelijk omdat deze samenviel ten tijde van de coronapandemie. Wat wel zeker is zijn de bedroevende economische cijfers. Het bbp daalde in Engeland met 22% in 2021 en de inflatie steeg in augustus dit jaar naar ruim 8%. Daarbij komt ook nog de energiecrisis vanwege de al oplopende prijzen in combinatie met de energietekorten door de oorlog in Oekraïne. Steeds meer Britten moeten noodgedwongen aankloppen bij de voedselbanken of zitten in de kou thuis. Elk EU-lid zou haar burgers, aangevuld met eigen regelingen, tegemoet kunnen komen. In 2018 was door de Europese Commissie al een bedrag van 750 miljard euro vrijgemaakt om de klap van de coronapandemie op te vangen. Dit bedrag loopt zelfs nog op vanwege de inflatie in Europa. Hier vist het Verenigd Koninkrijk dus achter het net.
De Brexit is een haast ondenkbare stap waar de Britten tegen rationele weging in van de voor- en nadelen toch voor gekozen hebben. Nog steeds dromende over hun imperiale rijk, dat reeds verdronken is, kozen de Conservatieven voor de politieke, financiële en economisch consequenties die de Brexit met zich mee zou brengen. Dat allemaal om maar zelf onafhankelijk van Brussel eigen wetten te mogen schrijven. Uiteindelijk is het schijn, we zijn zonder of met de EU altijd afhankelijk van derden. Of dat nu andere organisaties, partijen of landen zijn. Soevereiniteit is een machtsmiddel om electoraat te behalen ten koste van de burgers die denken dat zij daarmee ‘hun land terugkrijgen’.
Gelukkig hebben de Britten hun land terug om eigen wetten te maken en bijvoorbeeld geen arbeidsmigranten uit Oost-Europa binnen te hoeven laten. Juist hier wordt de Brexit pijnlijk duidelijk. Overal in Europa stijgt het tekort aan chauffeurs die goederen vervoeren. Brexit heeft deze chaos in Engeland alleen maar verergerd. Door covid waren al veel chauffeurs uit Oost-Europese landen teruggekeerd naar hun eigen land. Door de uittreding uit de interne markt en de nieuwe immigratieregels kunnen deze bijna onmogelijk terugkeren naar het Verenigd Koninkrijk. Vele chauffeurs kiezen voor een makkelijkere optie en zijn gaan werken in een ander land. Het gevolg: werkgevers die goederen bestellen komen niet aan of schappen in winkels worden met de grootste moeite bevoorraad. Dit alles vanwege het tekort aan vervoerders.
De Conservatieven zullen trots zijn dat ze hun land weer ‘terug’ hebben; vooralsnog gaat de gewone Engelsman er eerder op achteruit dan, zoals beloofd, op vooruit. Dit terwijl de meeste problemen al door economen, planbureaus of hoogleraren in verschillende landen waren voorspeld. Kritisch blijven op hoe Europa haar vorm aanneemt is, zoals te zien is in de standpunten van rechtse partijen in de rest van Europa, noodzakelijk om te blijven ontwikkelen. Wel moeten we de EU omarmen vanwege politieke, economische en financiële samenwerking in een wereld die vol dreigingen zit. Al met al zou Nexit anno september 2022 de grootste blunder van onze vaderlandse geschiedenis worden.
Joran Sterrenburg, Politiek Adviseur PerspectieF