Speech van Jens Mostert
''durf kwaad te worden op het moment dat de kwetsbaarsten in onze samenleving worden ontmenselijkt, weggezet als profiteurs of verkrachters. Durf op staan als op duistere manieren angst wordt gezaaid. Durf op staan als deze angst misbruikt om zetels te winnen.''
Ik wil u graag 2 jaar mee terugnemen in de tijd. Ik was net klaar met mijn vwo en werkte in het vluchtelingenkamp Moria op het eiland Lesbos als vrijwilliger. Het kamp zat bomvol op dat moment. Wanneer je het kamp binnenliep zag je eigenlijk een grote modder- en stofpoel. Het krioelde er van de mensen. Er wonen 13.000 mensen terwijl er plek is voor slechts 3000. Daarom moesten er elke dag keuzes worden gemaakt wie er binnen en wie er buiten mochten slapen. Ik herinner mij een dag dat ik een vrouw die 7 maanden zwanger was buiten moest laten slapen. Omdat er ook een vrouw was die 8 maanden zwanger was.
''Goedemorgen allemaal,
Ik ben Jens Mostert, voorzitter van PerspectieF, de jongerenpartij van de ChristenUnie.
Ik wil u graag 2 jaar mee terugnemen in de tijd. Ik was net klaar met mijn vwo en werkte in het vluchtelingenkamp Moria op het eiland Lesbos als vrijwilliger. Het kamp zat bomvol op dat moment. Wanneer je het kamp binnenliep zag je eigenlijk een grote modder- en stofpoel. Het krioelde er van de mensen. Er wonen 13.000 mensen terwijl er plek is voor slechts 3000. Daarom moesten er elke dag keuzes worden gemaakt wie er binnen en wie er buiten mochten slapen. Ik herinner mij een dag dat ik een vrouw die 7 maanden zwanger was buiten moest laten slapen. Omdat er ook een vrouw was die 8 maanden zwanger was.
Oftewel een tekort aan bijna alles. Te weinig wc’s en douches. Waardoor er veel infectieziektes rondgingen. Te weinig medische hulp, ambulances die het kamp niet in durfden. Waardoor hulp niet op tijd aankomt. Met dodelijke slachtoffers tot gevolg. Er leefden op dat moment ruim 5400 kinderen in het kamp, waarvan bijna 1000 zonder ouders of andere familie.
‘s Nachts was het er onveilig: roofbendes waren er actief die tenten opensneden om bijvoorbeeld telefoon eruit te stelen.
In het kamp werkte ik bij een infopoint, waar mensen met allerhande vragen kwamen. Om iemand terug te vinden het systeem moesten wij altijd vragen om een Ausweiz. Een a4’tje wat diende als identificatiebewijs en een regelrechte verwijzing naar die andere kampen…
Een dag in het kamp was eigenlijk altijd chaotisch. De ene keer was er een gewelddadige demonstratie waardoor we als medewerkers moesten maken dat we weg kwamen. Dan was er weer iemand die bezweek onder de stress die de onzekerheid van een vluchtelingenkamp met zich meebrengt. En ondertussen beantwoordde je tientallen vragen.
Op een dag werd ik stilgezet. Terwijl ik een Ausweiz aan het checken was, zag ik dat die beste jongen, ik noem hem even Khaled, exact even oud was als ik. April 2002 stond er op zijn Ausweiz. Mijn geboortemaand. Ik keek hem in de ogen. Ik zag de ogen van iemand die zich geen mens meer voelde. Geen perspectief meer zag in zijn leven vol onzekerheden.
Ik dacht: hoe bestaat het. Hoe bestaat het dat het stomme feit dat ik aan de andere kant van deze balie sta en een id-kaart in mn broekzak heb bepaalt dat ik straks in het vliegtuig naar huis kan stappen en nota bene moet kiezen uit wat ik wil gaan doen later. En dat hij nauwelijks perspectief had in zijn leven.
Ik werd diep geraakt en besefte dat ik mij moest gaan inzetten voor mijn medemens. Ik heb mijn leven niet verdiend, maar krijg het. Mijn plek is hier is bevoorrecht en onverdiend.
Twee weken na mijn thuiskomst brandde het kamp volledig af. Ik wilde wel terugrennen naar Moria. Om dáár te gaan helpen. Dan zou ik direct verplichte onderdelen missen van mijn net begonnen studie. Nadenken en gesprekken met mensen om mij heen overtuigden mij ervan dat ik van meer impact kan zijn door mijn plek hier in te nemen. Iedereen kan impact maken op de plek waar hij of zij geplaatst is. Daarom sta ik hier vandaag.
De komende maanden zal het debat over migratie worden gevoerd binnen én buiten de partij. Als ik hierin specifiek naar asielmigratie kijk vallen mij in dit debat een aantal dingen op. Het debat is zo gepolariseerd dat feiten er steeds minder toe lijken te doen, en het gesprek aan beide zijden wordt versimpeld.
Allereerst bij de groep die vooral de nadruk legt op de problemen die asielmigratie met zich meebrengt. Asielzoekers worden neergezet als criminelen. Statistisch gezien klopt dit enigszins, en zijn er onder asielzoekers relatief meer mensen betrokken bij criminaliteit. Zoals dat ook het geval is alle werkloze mannen, ook bij Nederlanders. En tegelijkertijd mogen deze mensen niet werken van dezelfde critici. Of er wordt geroepen dat asielzoekers niet goed integreren. Met deze gedachte in het achterhoofd wordt vervolgens beleid gemaakt waardoor de kansen om te integreren worden verminderd. Zie daar, uw self fullfilling prophecy.
Maar ook de andere kant. Waar het soms lijkt of er alleen gesproken wordt over barmhartigheid, zie ik een probleem ontstaan. Tot 2050 wordt geraamd dat de bevolking van Afrika van 1250 miljoen naar 2500 miljoen groeien. Terwijl Europa van 750 miljoen naar 700 miljoen zal vergrijzen.
Neem daarbij nog de klimaatverandering en de toename van het aantal ‘sterke leiders als Erdogan en Poetin, dan weten we dat de aantallen vluchtelingen enorm kunnen toenemen. Dit loopt vast. Zolang er geen keuzes worden gemaakt over asielmigratie. Er zijn ook echt goede argumenten om ons asielsysteem grondig te herzien.
De impasse tussen grofweg pro- en antivluchteling leidt tot een niet werkende lappendeken aan asielbeleid. Met als pijnlijkste gevolgen de Griekse kampen en verschrikkelijke praktijken van mensensmokkelaars. Maar ook het feit dat binnen ons systeem, waar je pas asiel kan aanvragen als je een land hebt bereikt. vooral de meest sterke vluchtelingen Nederland bereiken. Omdat zij die reis kunnen betalen. Let wel, ik bestrijd niet dat zij vluchteling in volle rechten zijn in NL, ik vraag me wel af of ons systeem doet wat we -zeker bij schaarste- het liefst zouden willen. De meest kwetsbaren stagneren bij de grenzen van Europa.
We zullen over deze impasse heen moeten durven stappen. Dus valse ophitsing ontmaskeren, maar ook inzien dat er nieuwe keuzes gemaakt moeten worden over hoe we ons asielsysteem inrichten. Ik denk trouwens ook dat we de huidige aantallen aan kunnen, de problemen zitten in ons beleid, niet in de instroom.
Ik ga niet indruk wekken dat ik hier de volledige oplossing weet. Maar ik denk dat er een aantal aanknopingspunten zijn waar we ons aan vast kunnen houden. Wanneer we over de eerder genoemde impasse heenstappen.
1 Ten eerste moet de meest kwetsbare vluchteling op één staan. Om hen voorrang te geven in ons asielsysteem moeten zij aan de randen van Europa al worden opgemerkt en verspreid over Europa worden opgevangen. (Daarom deed het mij ook pijn dat in de meest recente akkoord waar de spreidingswet onder viel de jaarlijkse 1000 overgenomen vluchtelingen uit Turkije werden geschrapt. Dit kreeg nauwelijk aandacht in pers, maar vind ik ten diepste erg pijnlijk.)
2. Realisme over de enorme opgave. Een sterke asielketen ontwerpen is a hell of a job. Op termijn blijven er forse aantallen te verwachten. Als je zaken uit hand laat lopen door de opgave te bagatelliseren zijn vluchtelingen de dupe en spelen we sceptici in de kaart.
3. Vluchtelingen mogen wat kosten. Heeft impact op onze maatschappij. Sommige vluchtelingen zullen nooit goed integreren door leeftijd of trauma. Het kost geld. En het kost een aantal van onze schaarse woningen. Maar de kwetsbare medemens een humaan bestaan bieden is deze kosten waard.
Iedereen in deze zaal is politiek betrokken en veel hebben zelf maatschappelijk verantwoordelijke posities.
Daarom moedig ik jullie aan.
Dus durf kwaad te worden op het moment dat de kwetsbaarsten in onze samenleving worden ontmenselijkt, weggezet als profiteurs of verkrachters. Durf op staan als op duistere manieren angst wordt gezaaid. Durf op staan als deze angst misbruikt om zetels te winnen.
Ten slotte winnen de zachte krachten het altijd van de schreeuwende stemmen. Ga dus door, geef niet op, dit heeft zin.
Maar tegelijkertijd: Beide benen op de grond, realisme. Er ligt een enorme opgave. maar we mogen ons niet laten verleiden door angst. We laten ons nooit beroven van Christelijke gastvrijheid. En dan kunnen we een debat gaan voeren over asiel. En het heeft haast.
Elke dag dat het langer duurt komt er meer pijn bij. De pijn van de mens die zich geen mens meer voelt. De pijn die ik zag in ogen van Khaled in Moria.''
