Een gepolariseerd stikstofdossier: reden tot zorg?
Al een tijd is er een felle, gepolariseerde discussie gaande over de stikstofkwestie. Het stikstofdossier heeft veel naar boven gehaald in de samenleving. Ik had een jaar geleden, toen ik over deze kwestie schreef, niet gedacht dat dit dossier de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen op deze manier zou beïnvloeden. Achteraf misschien naïef, want ook toen al was er grote ophef en was er continu verdeeldheid, gevoed door Haags wanbeleid. Destijds riep ik Henk Staghouwer op om zo snel mogelijk met perspectief te komen voor de boeren, iets wat er nog steeds niet is.
Er is in het afgelopen jaar veel veranderd in Nederland. Politiek Den Haag is opgeschrikt door de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen en het stikstofdossier is belangrijker dan ooit. In een verdeeld en ontevreden land, onder toeziend oog van Brussel, moet de nieuw aangetreden minister Piet Adema werken aan perspectief voor de boeren. De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen werkt hierbij ogenschijnlijk niet in zijn voordeel. Het bracht de onvrede en polarisatie in de samenleving nogmaals, en nu harder dan ooit, aan de oppervlakte.
Deze polarisatie, die nu nog meer een ‘hot topic’ is dan dat het al was, laat zien in wat voor tijden we leven. De samenleving is het vertrouwen in de politiek kwijt en de politiek belooft al tijden dat dat vertrouwen hersteld gaat worden. Het lijkt inmiddels een utopie om dit werkelijkheid te maken, poging op poging mislukt en de afgelopen weken werd het vertrouwen wederom beschaamd. Ditmaal het CDA die als coalitiepartij vanwege een politiek tactisch spel het gehele coalitievoortbestaan ten grabbel gooide en een mistwolk van onduidelijkheid creëerde.
De verantwoordelijkheid voor het stikstofdossier wordt nu door het kabinet bij het provinciebestuur gelegd. Dat terwijl de provincies nu al maanden, al dan niet jaren (want de rechterlijke uitspraken liggen er al jaren) wachten op duidelijke plannen vanuit Den Haag waarmee ze aan de slag kunnen. Het is een trend van de afgelopen jaren: dossiers worden alsmaar vooruitgeschoven in de hoop dat de problemen plotseling verdwijnen.
Zoals de coalitie en het kabinet vertrouwen beschamen en polarisatie in de hand werken, zo werkt ook de oppositie hier keihard aan mee. Een partij als de BoerBurgerBeweging, die de stem van de burger wil zijn, wekt wantrouwen op bij de burger door bijvoorbeeld openlijk een brief van de Europese Commissie in twijfel te trekken omdat de timing van de Europese Commissie volgens Caroline van der Plas wel heel bijzonder is. Het is onderdeel van een frame dat al jaren naar voren komt in de stikstofdiscussie: Brussel als boosdoener en strenge meester die ons de les leest. Een frame waar je niet in moet trappen en een frame wat met de Europese Parlementsverkiezingen voor de deur wel vaker naar voren zal komen. Het is Brussel die ons enkel met de neus op de feiten drukt en het is Brussel die haar lidstaten aan de regels houdt omdat het wil zorgen voor haar burgers, iets wat in Nederland ook wel vaker als uitgangspunt genomen mag worden.
De natuur gaat kapot en de stikstofuitstoot is daar in Nederland hoofdverantwoordelijke voor. Insecten-, en plantensoorten verdwijnen en de pimpelmeesjes zakken in de woorden van Mirjam Bikker door hun pootjes. De aantasting van de natuur heeft invloed op de volksgezondheid en de gezondheid van de toekomstige generaties. De lucht-, bodem- en waterkwaliteit gaan in rap tempo achteruit, dat is al jaren bekend. Er moet vaart achter de uitvoering van het stikstofbeleid en het laten rusten van het stikstofdossier kan niet gepaard gaan met versnelling, zoals Rutte wel beweerde.
Het is zaak om de stikstofuitstoot drastisch te verminderen. Als je het hebt over de agrarische sector dan moet de hele keten worden meegenomen in de stikstofaanpak, van boer tot bord, zoals Eurocommissaris Timmermans (drijvende kracht achter de Greendeal) laatst zei. Het tegengaan van het stikstofprobleem vraagt wat van heel Nederland. Het vraagt ander consumptiegedrag, het vraagt samenwerking en het vraagt medewerking van alle sectoren.
Het is zorgelijk om te constateren dat het draagvlak voor de aanpak van het stikstofdossier minder lijkt te worden. Een pauze gaat niet samen met versnellen, Europa aanwijzen als boosdoener zorgt niet voor draagvlak en de natuur is de verliezer. Dat terwijl de urgentie om wat te doen zo groot is. We zullen de schouders er met elkaar onder moeten zetten. Dat vraagt iets van alle sectoren, de hele keten en de consument. Het verschuiven van de verantwoordelijkheid tussen de verschillende overheden moet stoppen. Draagvlak moet zich baseren op begrip voor wat er aan de hand is: de natuur gaat kapot en de tijd om daar wat aan te doen is niet eeuwig.
