Interview met Mirjam Bikker
Vanwege het thema leven van de nieuwe editie van de PerspeX, zocht redacteur Pieter van Daalen in november Mirjam Bikker op in de Tweede Kamer. Mirjam was toen nog ‘gewoon’ Kamerlid met in haar portefeuille onder meer medische ethiek. Inmiddels is ze fractievoorzitter en partijleider, maar het thema medische ethiek (waaronder abortus en euthanasie) blijft ze ook als fractievoorzitter volgen. In een van de fractiekamers van de ChristenUnie kon Pieter een half uur met Bikker spreken.
Gaat het goed met je?
Ik ben erg druk, maar het gaat heel goed! Het zijn (28-11-2022) de maanden van de begrotingen van de ministeries, wat betekent dat er veel moties gemaakt worden. Naast dat er veel stemmingen zijn, ben je constant op zoek naar meerderheden voor en tegen moties. Hiernaast ben ik bezig met het maken van een initiatiefwet.
PerspeX schrijft een editie over leven, waar denk je dan aan?
Voor mij is leven een geschenk van God en daar moeten we goed voor zorgen, van begin tot eind. Die zorg gaat over het hele leven, bijvoorbeeld mentale gezondheid, maar ook huisvesting en goed oud worden bijvoorbeeld. ‘Leven’ is dus een breed thema. Ik vind het heel mooi dat PerspeX hierover schrijft en stilstaat bij zo’n kernthema van de ChristenUnie.
Abortus valt ook onder het thema leven, kun je toelichten hoe de ChristenUnie hier in staat?
Ik vind het heel belangrijk om er mee te beginnen dat het bij het afbreken van een zwangerschap altijd gaat over een heel heftige situatie waarin een vrouw of een meisje terecht is gekomen. Hoe je ook naar abortus kijkt, het is een heel heftig dilemma waarin je bent beland, waarin je vaak onbedoeld zwanger bent geraakt.
Voor de ChristenUnie is het belangrijk om te overwegen hoe we goed zorgen voor de moeder en hoe we goed zorgen voor het ongeboren leven. Ieder leven is voor ons kostbaar, ten diepste omdat God het is die het leven geeft. We moeten niet voorbij gaan aan het intense dilemma waar iemand in een noodsituatie voor staat. Voor veel jongeren is abortus een onderwerp wat ver weg staat. Maar besef goed dat het voor andere jongeren juist een onderwerp is dat heel heftig zeer dichtbij is gekomen. Maar dat het een intens dilemma is, zeg ik ook de andere kant op. In de huidige samenleving wordt abortus gelijkgesteld aan individuele keuzevrijheid en daar houdt vaak dan het gesprek op. Ik vind dat dat voorbij gaat aan de waarde en de bescherming van het ongeboren leven.
Maar zelfs als je het dan hebt over individuele keuzevrijheid, dan is dat ook méér dan alleen de mogelijkheid tot abortus. Redenerend vanuit de individuele keuzevrijheid, is ook het wegnemen van bijvoorbeeld financiële obstakels voor het krijgen van een kind een stap vooruit. Als je kijkt naar de redenen waarom vrouwen overgaan tot abortus, dan zie je bijvoorbeeld redenen als financiën, woning of school. Dat zijn redenen waarbij ik denk, hé daar kunnen we als ChristenUnie echt wat aan doen en zelfs de keuzevrijheid vergróten. In het maatschappelijk debat wordt naar die kant van het verruimen van keuzevrijheid vaak niet gekeken.
Heeft de stellingname van de ChristenUnie op dit onderwerp geleid tot heftige reacties?
Het debat hierover is sterk gepolariseerd. Het leidt er eerder toe dat ook de ChristenUnie wordt geframed. Een goed gesprek is dan niet meer mogelijk, omdat je als christen in de hoek gezet wordt alsof je je geloof aan anderen wil opleggen. Echter ben ik juist heel transparant in wat ik wil: het aantal abortussen in Nederland omlaag brengen, omdat een abortus altijd verdrietig is en een abortus kunnen voorkomen dus beter is voor moeder én kind. Juist gezien de oorzaken is er nog heel veel werk aan de winkel. Ik wil me er voor inzetten dat vrouwen makkelijker de keuze kunnen maken voor het behoud van het ongeboren leven, en dat die vrouwen zich daarin gesteund voelen. Hier ligt een taak voor de overheid, voor ons als ChristenUnie, maar ook voor maatschappelijke organisaties, zoals de kerk. In de kerk kan dat soms best een lastig onderwerp zijn. Maar ik denk dat kerken er juist in noodsituaties voor mensen moeten zijn.
Voor de zomer is de beraadtermijn op abortus afgeschaft, wat vind jij hiervan?
Je weet dat in de samenleving veel mensen het verruimen van abortuswetgeving als wenselijke uitkomst zien, maar ik vind dit heel onverstandig. Ik vind dat hierbij de groep vrouwen die nog onzeker is of die onder druk staat van haar omstandigheden, soms zelfs van familie of partner, wordt vergeten. Die groep zou gebaat zijn bij hulp en in andere omstandigheden wellicht een andere keuze willen maken. Ook bij het schrappen van de beraadtermijn wordt weer gekozen voor de groep vrouwen die het al zeker weet, die een weloverwogen beslissing maakt, zonder achterliggende factoren. De groep vrouwen die het hardst steun en support nodig heeft, die heeft niet meer de vanzelfsprekende tijd om er nog even over na te denken of om hulp en ondersteuning te vinden.
Verschuift het evenwicht van abortus daarmee nog meer richting de individuele keuzevrijheid?
Er ís in ons land keuzevrijheid. Vaak met de vooronderstelling dat iedere vrouw op ieder moment helemaal vrij, los van welke omstandigheden ook, de keuze maakt. Daarbij stel ik mijn vragen, alleen al omdat het een noodsituatie is, maar ook omdat er veel te vaak achterliggende redenen zijn om de zwangerschap af te breken. Verschillende artsen die werken in bijvoorbeeld achterstandswijken gaven bij mij aan dat ze het spijtig vonden dat de beraadtermijn werd afgeschaft, omdat bij hen in de wijk vrouwen steun en hulp nodig hebben, wat er in sommige gevallen nu misschien niet meer van komt.
Wordt er in de media dan te vaak geframed dat de beraadtermijn en wetgeving beperkt, terwijl dit voor veel vrouwen wel waardevol is?
Ik hoop inderdaad dat mensen ook willen kijken naar wat deze wet ook kan bieden voor vrouwen in een kwetsbare positie. Dat geldt trouwens breder. Bijna alle wetten zijn geschreven vanuit de rationeel, zelfdenkende mens, terwijl er in het leven vaak veel andere factoren een rol spelen. Er wordt telkens gekozen vanuit een liberaal zelfbeeld in de samenleving en daarmee doe je een groep mensen tekort, een groep waar de overheid veel meer voor moet betekenen.
Hoe vind jij dat jongeren om gaan met medisch-ethische thema’s?
Jongeren groeien op in een samenleving waarin abortus vanzelfsprekend is. Enerzijds zie ik dat er bij jongeren meer denkruimte is om zelf een positie in te nemen over abortus dan bij de voorgaande generaties. Anderzijds speelt denk ik bij jongeren ook het gevoel dat de keuzevrijheid van de vrouw vergroot moet worden, omdat vrouwen in veel opzichten ook daadwerkelijk vaak geen gelijkwaardige positie hebben gehad ten opzichte van mannen.
De opkomst voor die gelijkwaardigheid is natuurlijk iets moois, begrijp me niet verkeerd. Maar het idee van keuzevrijheid wordt vervolgens zo verabsoluteerd dat als je van abortuswetgeving iets vindt, je een vrouw niet als gelijkwaardig ziet. Terwijl je in het dilemma volgens mij niet voorbij kunt gaan aan het feit dat beginnend leven ook waarde, ook rechten heeft. Voor PerspectieF is dit de boodschap die ik mee zou willen geven: laat je niet gijzelen door het frame dat in de samenleving te veel geschetst wordt, dat je geen kanttekeningen kunt plaatsen bij de Nederlandse abortuspraktijk.
En ik hoop dat wij als christenen en ChristenUnie, juist in lastige tijden, groot en klein, er voor anderen kunnen zijn. Lukt het ons om, ook als iemand ontdekt: ‘help ik ben zwanger’, er voor die ander te zijn. Lukt het ons om die ander te ontvangen en met diegene op te lopen, los van welke keuze hij of zij uiteindelijk ook maakt. Ik vind dat we daarbij altijd iets moeten laten zien van wie Jezus is.
Houd in je achterhoofd dat je wil laten zien wie Jezus is. Volgens mij is Jezus altijd degene die de tranen afveegt, die door de knieën gaat en er is voor iemand in nood. Natuurlijk komt hierna de beleids- en wetgevingsdiscussie, maar het begint op de plek waar je woont, en iemand willen helpen.
Wat is uiteindelijk jouw streven?
Ik hoop dat een meisje of vrouw het ziet zitten om een kind te krijgen, en dat die daarna dan voluit wordt ondersteund. Dus niet alleen op het moment van de beslissing, maar vooral ook daarna. Hiernaast hoop ik ook dat we nog meer kunnen inzetten op preventie, bijvoorbeeld door anticonceptie gratis te maken. Er moet meer sprake zijn van en-en: anticonceptie gratis maken voor de doelgroepen die het nodig hebben en hulp als iemand zwanger is. Zo hebben we de staatssecretaris ook op pad gestuurd: inzetten op preventie en goede zorg, om zo het aantal abortussen omlaag te brengen.
In mijn studententijd zat er best een taboe op het onderwerp abortus, terwijl als je er dan over doorpraat, dan wil diegene er altijd voor de ander zijn. Ik heb ook mensen gesproken die zeggen: ik dacht aan abortus, maar dit zal ik nooit vertellen, want dat is ook voor een kind best heftig om te horen. Maar wat ben ik blij dat er iemand was die zei: ‘maar jij kan dit, ik sta naast jou’. Ik denk dat wij veel meer die rol op ons moeten nemen, veel meer dan het veroordelende of zelfs weglopen. Jij kan dit en wij staan naast jou.
Wat zou jij tenslotte de jongeren nog mee willen geven?
Ik word blij van betrokken PerspectieF’ers en dat jongeren zich bij PerspectieF aansluiten en iets van het ChristenUnie-geluid willen laten horen. Voor mij is dat hoop brengen en betrokken zijn. Alle thema’s kun je abstract aanvliegen, je kunt hele discussies houden, maar de kern is dit: durf naast die ander te gaan staan. Op die manier kun je echt een beweging zijn, een beweging die er voor de ander is. Hiermee word je misschien niet de grootste jongerenbeweging van Nederland, maar wel de beweging die het meeste impact heeft op mensenlevens. Daar moedig ik jullie graag toe aan!
