Het is niet de eerste keer dat de overheid ongedocumenteerde personen strafbaar wil stellen. In 2002, ten tijde van kabinet Balkenende I, werd deze wens voor het eerst uitgesproken. Door de snelle val van het kabinet is het voorstel echter nooit geconcretiseerd. De jaren hierna  zag het CDA toch af van het idee. Voormalig CDA-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven noemde het plan zelfs 'schieten met een mug op een olifant', waarmee ze aangaf geen vertrouwen meer te hebben in de effectiviteit van het voorstel. Het plan kreeg weer aandacht onder de gedoogcoalitie van Rutte I. Minister Leers voor Immigratie en Asiel kreeg de taak de plannen vorm te geven. Het voorstel haalde het uiteindelijk tot de Eerste Kamer, maar kreeg daar geen meerderheid.

Het wetsontwerp van minister Leers is vrijwel identiek overgenomen in het regeerakkoord van

Rutte II. Illegale personen in Nederland kunnen worden bestraft met een geldboete die kan oplopen van 160 tot maximaal 3900 euro. Bij niet-betalen kan een vervangende hechtenis worden opgelegd. Een vreemdeling die twee keer of vaker wordt veroordeeld, kan worden bestraft met een zwaar inreisverbod. Het primaire doel van dit voorstel is volgens de staatssecretaris het stellen van een norm. Daarnaast moet voor illegalen het beeld ontstaan dat Nederland onaantrekkelijk is om te verblijven.

De staatssecretaris  heeft verzekerd geen jacht te openen op ongedocumenteerde personen. Slechts bij toevallig contact, bijvoorbeeld bij een verkeerscontrole, wordt er gelet op de legaliteit van de persoon. Maatschappelijke organisaties zullen volgens het regeerakkoord echter niet strafbaar worden gesteld wanneer zij zich inzetten voor illegalen.

Het wetsvoorstel heeft de afgelopen tijd veel stof doen opwaaien. Voor en tegenstanders vallen regelmatig over elkaar heen. In een reactie aan PerspectieF laat directeur van Vreemdelingen Organisatie Nederland (VON) Fatma Ozgumus weten het wetsvoorstel asociaal, onzalig en onfatsoenlijk te vinden. Ook is er onrust ontstaan binnen de maatschappelijke organisaties in Nederland. Niet alleen trekken ze de effectiviteit van het voorstel in twijfel, juridisch gezien wordt het helpen van illegalen toch strafbaar, iets wat in het reageerakkoord nog werd uitgesloten.

Daarnaast hebben verschillende gemeenten al aangegeven niet bereid te zijn dit voorstel uit te voeren en hun politiekorps met deze extra maatregelen op te zadelen.

In deel 2 van de drieluik Strafbaarstelling Illegaliteit gaan we verder in op de problematiek onder Illegalen en de argumenten voor en tegen het wetsvoorstel.